EFES MARINE DOGA SPORLARI MALZEMELERI
Dağcılık dağlarda yürüyüş ve kamp kurmanın yanı sıra tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur. Günümüzde en çok rağbet gören doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması ya da bu tür sporlara yönelmesi nedeniyle, 20. yüzyılın başındaki popülaritesini kaybetmeye başlamıştır.
Dağcılık insanoğlunun erişilmesi zor olan zirvelere çıkma arzusundan doğan bir çeşit spor. Bu arzu insanı en zor şartlarda bile yılmadan başarıya ulaştırmaya zorlar. İşte dağcılık, insanların gücünü ispat etme duygusunun bir ifadesidir. Bu sebepledir ki, gerek deney ve gerekse araçların yardımıyla günümüzde başlı başına bir spor olmuştur. Ağır bir spor olduğu için, hem güç hem de ruhsal yönden sağlam kişiler tarafından yapılabilir. Soğukkanlılık ve ani karar verme, son noktaya varıncaya kadar tehlikeleri göze alabilmek esastır.
Sağlam kişilerin yapabileceği bir spor olduğundan, bu spora başlayacak olanların tam teşekküllü sağlık kurullarından rapor almaları lazımdır; yoksa 2000-4000 m mesafelerden sonra “dağ hastalığı” (dağ tutması) na yakalanmaları muhtemeldir. Bu rahatsızlık kandaki oksijen basıncının azalması sonucu ortaya çıkar. Orta kulakta ve bağırsakta bulunan havanın genişlemesi sonucu, kulak ağrıları, solunum sıklıkları ortaya çıkar. Bu durumlar ortaya çıkınca tırmanmaktan vazgeçmelidir.
18.-19. yüzyılda Avrupalı (İngiliz ve Fransızlar başta olmak üzere) zenginlerin boş zamanlarını değerlendirme ve hayatlarının rutinlerini yeni maceralarla süsleme arayışı neticesinde bir spor sayılmaya başlanan dağcılık, 20.yüzyılın başında diğer ulusların da ilgisini çekmeyi başarmıştır. Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)'nin kurulmasıyla mümkün olmuştur. İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine özgü disiplini ve ilkeleri olan bir spor haline dönüşen dağcılık, birçok doğa sporunun da önünü açmıştır.
Günümüzde en çok rağbet gören doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması ya da bu tür sporlara yönelmesi nedeniyle, 20. yüzyılın başındaki popülaritesini kaybetmeye başlamıştır.
Türkiye'deyse dağcılık, üniversite klüpleri ve Türkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bünyesinde canlılığını korumaktadır.
Dağcılık malzemeleri:
Rüzgar geçirmeyen elbise, yün iç çamaşır, özel ayakkabı, kalın çorap, başlık, kar gözlüğü, buz baltası, üzengi, delikli çivi, tırmanma ipi, pusula, izci çakısı, piton, buz tırnağı, çekiç, halka, uyku tulumu, burgu, takoz, barometre ve çok yükseklere çıkıldığında oksijen tüpüdür.
Dağcılık terimleri:
1. Birbirine halatlarla bağlanmış gruba “kafile”;
2.Yamaç üstündeki düzlüklerde ağaç veya taştan yapılmış evlere “dağ evi”;
3. Fırtınalı havalarda geçici olarak barınmaya mahsus küçük dağcı kulübelerine “kulübe sığınak”;
4.Tırmanılması güç yerlerde herhangi bir ihtimale karşı sökülmeden bırakılan halata “sabit halat”;
5.Keçi ve katırların ilerlemesine elverişli taşlık yola “keçi yolu”;
6. Deniz seviyesinden olan yüksekliği ölçmeye yarayan alete “antimetre”;
7. Dağcıların tırmanışta karşılaşabilecekleri tabii engellere “buz, buzullar bölgesi, kar, çığ, kasırga”;
8. Buzulların vadiye yürümesine “kayma”;
9. Dağcıların aşacakları engellere “çok sarp ve dik eğilimli kaygan yerler”;
10.Hatasız tırmanışlara “kolay ve serbest tırmanış”;
11. Dağcılık sporunda geri planda dağcı işçileri, tecrübeli önderlerine “kılavuz, taşıyıcı, eğitmen ve sığınak bekçisi”;
12.Kayalık ve dik yamaçlara “duvar kayalar”;
13.Kaya duvarının yatay kısmına “teras”;
14. Birbirine çok yakın iki kaya duvarı arası boşluğa “düz kayalar koridorları”;
15. Düşey bir kaya ile dışarıya doğru dik açı yapan çıkıntı duvara “dam”;
16.İki sarp yüzeyin birleştiği yatay tepe çizgisine “mahya”;
17. Bir çatlak üzerinde buzul köprüsüne “kaya gagaları, buzul çatlakları köprüsü”;
18.İki kılçık çizgisi arasındaki oyuk bölgeye “eyer”;
19. Bir kaya duvar üzerindeki büyük kayalık çıkıntıya “mahmuz”;
20. Bir yanı kapalı küçük vadiye “kör boğaz”;
21. Buzul kütlesinin bloklar olarak parçalandığı bölgeye “buzul boğaz”denir.
2.Yamaç üstündeki düzlüklerde ağaç veya taştan yapılmış evlere “dağ evi”;
3. Fırtınalı havalarda geçici olarak barınmaya mahsus küçük dağcı kulübelerine “kulübe sığınak”;
4.Tırmanılması güç yerlerde herhangi bir ihtimale karşı sökülmeden bırakılan halata “sabit halat”;
5.Keçi ve katırların ilerlemesine elverişli taşlık yola “keçi yolu”;
6. Deniz seviyesinden olan yüksekliği ölçmeye yarayan alete “antimetre”;
7. Dağcıların tırmanışta karşılaşabilecekleri tabii engellere “buz, buzullar bölgesi, kar, çığ, kasırga”;
8. Buzulların vadiye yürümesine “kayma”;
9. Dağcıların aşacakları engellere “çok sarp ve dik eğilimli kaygan yerler”;
10.Hatasız tırmanışlara “kolay ve serbest tırmanış”;
11. Dağcılık sporunda geri planda dağcı işçileri, tecrübeli önderlerine “kılavuz, taşıyıcı, eğitmen ve sığınak bekçisi”;
12.Kayalık ve dik yamaçlara “duvar kayalar”;
13.Kaya duvarının yatay kısmına “teras”;
14. Birbirine çok yakın iki kaya duvarı arası boşluğa “düz kayalar koridorları”;
15. Düşey bir kaya ile dışarıya doğru dik açı yapan çıkıntı duvara “dam”;
16.İki sarp yüzeyin birleştiği yatay tepe çizgisine “mahya”;
17. Bir çatlak üzerinde buzul köprüsüne “kaya gagaları, buzul çatlakları köprüsü”;
18.İki kılçık çizgisi arasındaki oyuk bölgeye “eyer”;
19. Bir kaya duvar üzerindeki büyük kayalık çıkıntıya “mahmuz”;
20. Bir yanı kapalı küçük vadiye “kör boğaz”;
21. Buzul kütlesinin bloklar olarak parçalandığı bölgeye “buzul boğaz”denir.
Tırmanma tekniği:
Yokuşta yürürken yorulmamak için (S) çizerek çıkmalıdır. Çok dik yerlerden inerken ağırlıklarını topuklarına vermelidir. Çok yorulmamaya ve terlememeye dikkat etmelidir. Az su içmelidir. Dik kayalara tırmanırken ayaklarla iyi basmalı ve sağlam tutunmalıdır. Gücünü ve iradesini zamanında ve yerinde kullanmalıdır. Çıkışlarda az mola vermeli, yuvarlanacak kaya ve çığ tehlikesini daima göz önünde bulundurmalıdır.
Dağa tırmanmada güçlük dereceleri:
1. Derece güçlük: Ellerden faydalanmaksızın tırmanılan hafif eğimli sırtlar.
2. Derece güçlük: Ellerden ara sıra faydalanmayı gerektiren hafif eğimli sırtlar.
3. Derece güçlük: Tırmanılması güç yerler, dik yamaçlar.
4. Derece güçlük: Halat kullanmayı ve iyi bir dağcılık tekniğini gerektiren, tırmanılması çok güç dik, fakat ellerle tutmaya elverişli yamaçlar.
5. Derece güçlük:Tutulması çok güç, halatsız tırmanılması imkansız dik engelli yamaçlar.
6. Derece güçlük: Dik olduğu gibi yüzeyleri kaygan kayalık. Buraya tırmanmak için halat ve çivilerden başka üzengi kullanmak gerekir.
2. Derece güçlük: Ellerden ara sıra faydalanmayı gerektiren hafif eğimli sırtlar.
3. Derece güçlük: Tırmanılması güç yerler, dik yamaçlar.
4. Derece güçlük: Halat kullanmayı ve iyi bir dağcılık tekniğini gerektiren, tırmanılması çok güç dik, fakat ellerle tutmaya elverişli yamaçlar.
5. Derece güçlük:Tutulması çok güç, halatsız tırmanılması imkansız dik engelli yamaçlar.
6. Derece güçlük: Dik olduğu gibi yüzeyleri kaygan kayalık. Buraya tırmanmak için halat ve çivilerden başka üzengi kullanmak gerekir.
Türkiye’de dağcılık sporu:
Ülkemizde spor olarak dağcılık çalışmaları 1920’lerde başladı. Türkiye’de ilk dağa tırmanış Hamilton ismindeki bir İngiliz’in Erciyes Dağına yaptığı tırmanıştır.
Birinci Dünya Savaşından sonra, dağcılık daha çok askeri bir hareket olarak kendini gösterdi. 1924’te Albay Cemil Cahit Bey, subay ve erlerden meydana gelen bir grupla
Erciyes
’in doruğuna çıktı. 1926’da “Dağcılık Talimgahı” adı altında ilk dağcılık okulu kuruldu. Dağcılık sporundaki önemli gelişmeler 1930’lu yıllarda kendini gösterdi. İlk dağcılık kulübü o dönemin İstanbul Valisi Muhittin Üstündağ tarafından “Türk Yürüyüşcülük, Dağcılık ve Kış Sporları Kulübü” adıyla kuruldu (1933). Aynı senelerde Bursa’da Bursa Dağcılık ve Kış Sporları Kulübü kuruldu. Bu gelişmelerden sonra dağcılık sporu tarihinde ilk federasyon, 1938 yılında “Dağcılık ve Kış Sporları Federasyonu” olarak kuruldu. 1939’da aynı federasyon “Türkiye Dağcılık ve Kayak Federasyonu” şeklini aldı.
Başkanlığına Latif Osman Çıkıgil ve ekibi getirildi. 1966 yılında ise yalnız dağcılıkla ilgili “Türkiye Dağcılık Federasyonu” kuruldu. Başkanlığına yine Latif Osman Çıkıgil getirildi. Bu çalışmalardan sonra dağcılık sporuna ilgi arttı. 1969’da ilk defa Avusturya ve Alman dağcıları ile Türk dağcıları Cilo ve Ağrı dağlarına tırmandılar. Bundan bir yıl sonra Türk dağcıları da İtalya, Almanya ve Avusturya’da o ülkenin dağcılarıyla tırmanmaya başladılar (1970). 1977 yılında Dünya Dağcılar Birliği (UIAA)'ne üye olundu. Bu tarihlerden sonra üniversiteler de dağcılık sporuyla ilgilenmeye başladılar. Türkiye’de hemen her mevsim tırmanmaya elverişli dağlar bulunmaktadır. Umumiyetle bu spor ülkemizde üniversite gençleri tarafından yapılmaktadır. Yurdumuzda yeni yeni tanınan bu spor gün geçtikçe gelişmektedir.
Dağcılık Stilleri:
Alpin Stil:
Hafifliğin ve hızın ön plana çıktığı ve aynı zamanda teknik tırmanış içeren dağcılık sporunun esas ruhunu temsil eden tırmanış stilidir. Ana ve ara kamp yoktur. Hızlı ve hafif olmak için tek kamp noktasından hareket edilir. 'Temiz tırmanış' diye tabir edilen ve tırmanış sonrası rotayı değiştirmeyen 'doğal' yöntemler kullanılır.
Yapay yöntemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar bütün zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa çıkarlar. Temelindeki bu yöntemlerden dolayı 'macera ruhu' ile beslenir.
Yapay yöntemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar bütün zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa çıkarlar. Temelindeki bu yöntemlerden dolayı 'macera ruhu' ile beslenir.
Trekking ve Hiking:
Türkçede Dağ veya doğa yürüyüşü olarak kullanılmasına karşılık, dağ ve doğa yürüyüşünün tam karşılığı HIKING dir. Günü birlik olarak yapılır ve kamplı konaklama içermez. Eğer bu aktivite kamplı olacaksa adı Trekking olur.
Ekspedition:
BGC. Uzun zaman gerektiren ve tırmanılan yükseklik bakımından vücudun klimaya uyum sağlayabilmesine olanak sağlamak amacı ile bol miktarda iniş çıkış içeren Yüksek İrtifa Tırmanışının İngilizce adıdır. Tırmanıcılar zirveye çıkana kadar kendi kamp yüklerini bir üst kampa taşırlarken birden fazla git gel yaptıkları faaliyettir.
Ferrata:
Kayaya sabitlenmiş metal merdivenleri kullanarak yapılan tırmanma stilidir.
Sportif tırmanış (Sport climbing):
Genellikle kaya üzerinde ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir. Kendi içinde dört ana kısma ayrılır.
Kaya Tırmanışı:
Önceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun süredir kendini ispatlamış, bağımsız bir spor dalı olmuştur. Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek için başlayanlara göre, tırmanma kısa süre sonra bir tutku halini alır.
Doğayla iç içe olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız, kendinizi biraz zorlamak için kaya tırmanışı iyi bir seçenek olabilir. Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gözünüz korkmasın. Kaya tırmanışı, heyecan duygusu veriyor, stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor. Denge, estetik, esneklik ve gücü bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleme sağlanıyor. Fiziksel güç ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor. Bir nevi, insan kendi kendine meydan okuyor!
Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak üzere, vücudun hemen hemen bütün kasları çalışıyor. Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor. Doğa ile iç içe olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yönde etkiliyor.
Kaya tırmanışı, sportif tırmanış (spor tırmanış) ve geleneksel tırmanış olarak ikiye ayrılıyor. Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye edilir.
Yıllardır kaya tırmanışı yapan, Wolftrack Doğa Sporları Merkezi eğitmeni Reşat Nuri Ülger, bu sporun kişinin özgüvenini geliştirmede faydası olduğunu söylüyor. Bir başka kaya tırmanıcısı Tuğba Belkayalı ise, kendini daha özgür hissettiği ve stres attığı için bu sporu yaptığını anlatıyor. Belkayalı'ya göre içinde az da olsa tehlikeyi barındırması bu sporu onun için daha zevkli hale getiriyor.
Doğayla iç içe olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız, kendinizi biraz zorlamak için kaya tırmanışı iyi bir seçenek olabilir. Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gözünüz korkmasın. Kaya tırmanışı, heyecan duygusu veriyor, stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor. Denge, estetik, esneklik ve gücü bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleme sağlanıyor. Fiziksel güç ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor. Bir nevi, insan kendi kendine meydan okuyor!
Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak üzere, vücudun hemen hemen bütün kasları çalışıyor. Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor. Doğa ile iç içe olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yönde etkiliyor.
Kaya tırmanışı, sportif tırmanış (spor tırmanış) ve geleneksel tırmanış olarak ikiye ayrılıyor. Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye edilir.
Yıllardır kaya tırmanışı yapan, Wolftrack Doğa Sporları Merkezi eğitmeni Reşat Nuri Ülger, bu sporun kişinin özgüvenini geliştirmede faydası olduğunu söylüyor. Bir başka kaya tırmanıcısı Tuğba Belkayalı ise, kendini daha özgür hissettiği ve stres attığı için bu sporu yaptığını anlatıyor. Belkayalı'ya göre içinde az da olsa tehlikeyi barındırması bu sporu onun için daha zevkli hale getiriyor.
Geleneksel tırmanış daha önceden konulmus boltlar olmadan sadece yanınızdaki malzemeleri kullanarak yapılan bir tırmanma şeklidir.
Sportif tırmanış önceden yerleştirilmiş boltları takip ederek, üstüne ekspres yerleştirerek rota üzerinden tırmanma şeklidir. Geleneksel tırmanışa göre daha kolay ve daha güvenlidir.
Tanımlar:
- Bouldering: Özellikle kaya tırmanışına yeni başlayanlar için çok faydalı bir antrenmandır. Teknik, kuvvet ve dayanıklılık gibi becerilerin geliştirilmesine katkı sağlar. Kaya tırmanışı ayakkabısı ve toz torbası kullanılır. Yerden fazla yükselmeden (en fazla 2-3 metre), genel olarak yatay hareket ederek, teknik geliştirmeye yarar. Yükselme amaçlı olmadığından genelde güvenlik alınmaz. Tecrübeli tırmanıcılar da antrenman için bouldering yaparlar.
- Lider tırmanış: Geleneksel ya da spor tırmanışta dağcının önce ya da önden çıkmasıdır. Lider tırmanan artçıya göre daha riskli tırmanmaktadır. Bunun için de önce lider olarak tırmanıp ip atılır. Lider tırmanıcı ara emniyet noktalarına (örneğin spor tırmanışta boltlara) expres takıp buradan ip geçirir. Aralari 2 ila 5 metre olan bir ara emniyet noktasından öbürüne kadar düşme riski vardir. Ancak düşen bir önceki ara emniyet noktasına kadar düşer.
- Top-rope tırmanış:Liderin açtığı ve indiği rotadan, diğer tırmanıcıların liderin indiği iple yukarı tırmanmasıdır. Yeni öğrenim gören tırmanıcı adaylarının genel olarak tırmanma biçimidir.Üstten Emniyet İpi atılmış bir rota üzerinden spor tırmanış yapılmasıdır. Tırmanış ipi, rotanın tepesindeki istasyondan geçerek tırmanışçıya gider. İpin diğer ucu da emniyet alan kişide bulunur.Tırmanışçı tırmandıkça, ipte oluşan boşluğu emniyetçi alır. İpli tırmanışlar içinde en güvenlisidir Top-rope. Top-rope tırmanışta düşülürse ancak ipin esnemesi kadar aşağı inilir. Ancak top-rope tırmanış için önce birisinin lider tırmanış yapıp rotayı "açması" gerekmektedir.
Serbest stil:
En çok kullanılan tırmanış türüdür. Free climbing denilen bu tırmanışta, yükselmek için yapay tekniklere kesinlikle başvurulmuyor. İp ise tırmanan kişiyi, düşüş ihtimaline karşı, tehlikeden korumak için kullanılıyor.
Free-solo:
Hiçbir emniyet aleti kullanılmadan, kaya tırmanış ayakkabısı ve toz torbasıyla yapılıyor. Free-solo fazlasıyla deneyim gerektirir. Zaten bu türde tırmanan sayısı oldukça azdır. Bu stilde tırmanmak için fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da hazır olmak gerekir. Çünkü, yapılan hata çoğunlukla ölümle sonuçlanır. Çıplak ayakla da tırmananlar vardır.
Yapay tırmanış:
Yükselmek için çeşitli aletlerden faydalanılarak yapılan tırmanış türüdür. Yapay tırmanışta, sikke, jumar, hook, ip, merdiven gibi aletler kullanılır. Çıkışta, lider tırmanıcının, örneğin sikkeye (tutunmak için kayaya çakılan çivi) basması durumuna yapay çıkış adı verilir.
Nasıl eğitim alınır?:
Kaya tırmanışı eğitimi veren bir çok doğa sporu merkezi vardır. Eğitimin ilk aşaması teorik derslerdir; Öncelikle, tırmanış teknikleri, stilleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, top- rope (tırmanış ipi) ve malzemeler hakkında ayrıntılı teorik eğitim alınır.
Bir sonraki aşamada uygulamaya geçilir. Malzeme takıp çıkartmak, yerden birkaç metre yükselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılır.
En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzman olunan tırmanış) temel bilgileri alınır ve tecrübeli bir kaya tırmanıcısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanır.
Bir sonraki aşamada uygulamaya geçilir. Malzeme takıp çıkartmak, yerden birkaç metre yükselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılır.
En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzman olunan tırmanış) temel bilgileri alınır ve tecrübeli bir kaya tırmanıcısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanır.
Uzun duvar tırmanışı:
Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yüksek olan kaya üzerinde yapılan tırmanış şeklidir.
Yapay duvar tırmanışı:
Genellikle kapalı alanlarda (bazen açık havada) kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan, sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerine (genellikle yarışmalara yönelik olarak yapılmış farklı boyutlarda duvarlara) tırmanma etkinliğidir. Yapay duvarlar, farklı biçimlerde ve aralıklarda basamak ve tutamakları içerir.
Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dağcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği "top rope" (üstten emniyetli ip) tekniği. de kullanılmaktadır.
Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dağcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği "top rope" (üstten emniyetli ip) tekniği. de kullanılmaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder